سواستفاده از تاریخ

سواستفاده از تاریخ، منجلابی برای هویت سازی

هدف از این وبلاگ در ابتدای امر بهانه ای برای پرداختن به ادبیات بوده که آرزوی قلبی ای بوده که همیشه در زندگی ام مهجور مانده چیزی که در زندگی خیلی ها رخ داده و اینکه کار و رشته تحصیلی فرسنگ ها بین ما و علائق ذاتیمان فاصله می اندازد. با این وجود وقتی صحبت از دغدغه های فردی می شود وقتی قلم بدست می گیریم تا برای خود نهفته در وجودمان نقش بتراشیم می بینیم خیلی آسان این فرسنگ ها محو می شود، دیگر زیاد مهم نیست از چه می نویسی و چه می خوانی.  می نویسی تا از دست چیزهایی که در ذهنت انبار شده خلاص شوی و راهی به جلو بیابی، شاید... شاید این راهی که رفته ای... این چیزها که در ذهن انبار کرده ای به درد دیگری هم بخورد.

به علاوه، برای کسی مثل من که برایم مقدور نیست مطالعه ادبی کافی داشته باشم و آثار نویسندگان بزرگ را بخوانم شاید بهتر است از چیزی بنویسم که بیشتر وقت مرا پر کرده یعنی تاریخ علم و فلسفه. اما همیشه از نوشتن در این باره و انتشار آن در مکان های عمومی هراس دارم. هراس از کشیده شدن خودم و کشانیدن دیگران در منجلابی که جرات نداشتم علیه آن بشورم یا اعتراض کنم. منجلابی که همه جا می توان آن را دید که آن چیزی نیست جز سو استفاده از تاریخ برای دست یابی به هویت.

 در اینکه تاریخ هویت ساز است، در این که پشت این کلاف «مَن» سر درگم، هزار رشته از قومیت و نژاد و مذهب و زبان بهم تنیده حرفی ندارم، البته ای کاش در رشتن این کلاف بهم تنیده آن اشعار که «مَن» «مَن» کردن را هم مذمت می کند نیز گاهی به خاطر بیاید. در حقیقت این بازی وقتی منجلاب می شود که یکی کتاب چاپ می کند پر از حرف های غیر مستند و غیر علمی، پر از خیال بافی و افسانه سرایی مثلا درباره تاریخ قبل از اسلام بعد هم این کتاب با این اظهار تاسف تمام می شود که همه آن مدینه فاضله با حمله تازیان به پایان رسید! دیگری کتابی دیگر که به قصد اغراق و بزرگ نمایی بعد از اسلام، به همان اندازه غیر مستند و غیر علمی. حالا هم که اینترنت و وبلاگ نویسی گسترانیدن عرصه این منجلاب را آسانتر کرده و کافی است تحقیقی یا یادداشتی درباره فلان جنبش علمی نوشته شود  که بتی از میان بر خیزد و گروهی به دورش طواف کنند و عنوان مقدس مابانه هویت طلبی را به عمل خود بدهند.

صریحتر اینکه متاسفانه همیشه دو نوع برخورد غیر منطقی و نامعقول در مقوله تاریخ علم،  بویژه بررسی دانشمندان و بزرگان وجود دارد:

1-     عده ای با بر چسب زدن این بزرگان و چسباندن آنها به فلان مذهب و کیش و قومیت، پلاکاردهای خود را محکم تر در هوا تکان می دهند: آهای ببینید این ما هستیم....این تمدن ما!  اجداد ما! کیش و آیین ما!

که البته در پاسخ باید گفت اگر قرار است گذشته به ما غروری بدهد، برای منتسب شدن، اجداد بی سواد و پیسی گرفته مان در دوران قاجار بسیار به ما نزدیک تر و  برحق ترند تا کوروش و داریوش و فردوسی و خیام...

2-     برخورد آنهایی که آنقدر احساس حقارت کردند که بت ساختن هیچ عقده ای از آنها نمی گشاید...با یک تبر می افتند به جان ستون های خانه، و باید قَسَمش دهیم: «تورا به خدا بت در طاقچه نشسته، دست بردار... الان خانه بر سرمان خراب می شود...» و باز می شنویم که نه ما هیچی نیستیم! پیش افلاطون و ارسطو و کانت و نیچه و فروید... ابن سینا کیلو چند؟

بیماری واگیرداری که کم و بیش همه ما ایرانیان به آن دچاریم...که هنوز تفکر علمی درستی نسبت به هیچ چیز اعم از تاریخ و شخصیتهای تاریخی پیدا نکردیم. و اینکه چیزی که ما هستیم به گذشته ربط دارد اما گذشته همه چیز ما نیست. گذشته نه خوب بوده نه بد. گذشته فقط گذشته است همانطور که بوده و امکان دستیابی به شناخت دقیق وقطعی میسر نیست، همچنان که برای هیچ یک از شاخه های دانش بشری میسر نیست اما باید با همین ابزارهای محدود آن را شناخت تا آینده را بهتر ساخت.

پی نوشت: این مطلب مقدمه ای برای مطالب بعدی ام است منتظر باشید.